Sikke Ağırlık Sistemleri.

SİKKE AĞIRLIK SİSTEMLERİ


Elektron , altın ve gümüş gibi değerli metallerden basılmış olan sikkelerde ağırlık çok önemlidir; sikkenin değeri basıldığı metalin ağırlığına bağlıdır. Antik çağlarda belli bir dönemlerde basılan sikkenin ağırlığı; bu sikkenin basıldığı kentlere göre değişiklik gösterebilmiştir; aynı birimi her kent aynı ağırlıkta basmayabiliyordu. Örneğin 1 aigina gümüş stateri 12.2 gr. gelirken , 1 Korinthos stateri 8.6 gr. geliyordu. Bazı kentlerin ise ortak ağırlık birimlerini benimsemişlerdi; bu kentler bir birlerinden çok uzak olsalar bile bastıkları sikke ağırlığı aynı idi. Alt ve üst birimleriyle birlikte, esas sikkenin ağırlığı o kentin darphanenin kullandığı ağırlık sitemini oluşturuyordu. Bu gün bilinen ağırlık sistemleri, o ağırlıkların esas olarak kullandığı yere göre adlandırılmıştır. Aigina’da ağırlık ölçüsü esas olarak Aigina’da kullanıldığı için ismini oradan almıştır. Fakat aynı ağırlık ölçüsü, Boiotia ve tehssalia gibi, Aigina dışında da kullanılmıştır. Bu ağırlık sistemleri günümüz nümismatların yaptığı bir sınıflandırmadır; antik çağda farklı ağırlık sistemleri mevcut olmasına rağmen böyle bir sınıflandırma yoktur.


Alt ve üst birimler bu büyük birimin ağırlığına göre hesaplanır. Ufak birimler daha ziyade günlük alışverişte, diğer büyük olan sikkeler ise ticari amaçla kullanılmıştır.


Birimlere verilen adların bir kısmı eski çağdan günümüze kalmışlardır. Bu tür antik adlara örnek olarak tetradrhmi, didrahmi, drahmi ve obolü gösterebiliriz. Eski yunalılar standart bir sikkeden söz ederken trite ( üçdebir) ve hekte (altıdabir) gibi adlar kullanıyorlardı. Günümüzde antik adın bilinmediği bir birimle karşılaşıldığında bu tür birimler ( stater, trite, hekte,) kullanılmaktadır.


Anadolu’nun en eski elektron sikkelerinde esas birim “standart ağırlık” veya “ağırlık birimi” anlamına gelen stater idi. Daha sonra gerek Anadolu’da altın ve gümüş sikkelerin en büyük normal birimine stater denilmiştir.


Bir drahmi, bir avuç dolusu şişeye eşittir; bir avuca altı şiş sığdığında 1 drahmi 6 şişe eşittir. Böylece , 6 obol 1 bir drahminin karşılığı olmaktadır. Obol, esas olarak gümüş sikke birimidir; fakat bronzdan ve nadiren altından basılmıştır. Darahmi en fazla kullanılan birim olmasına rağmen bu birimin iki ve dört katı sikkelerde basılmıştır.



Bronz sikkeler geç kullanılmaya başlanana sikkelerdir. İlk olarak M.Ö.5 yy’da sicilya’da görülen bronz sikke litra, 12 onkia’ya bölünmüştür. Onkia, drahmin 1/6’sına eşittir. Teorik olarak 109 gr. bronz litranın gümüş karşılığı yine litra adını taşıyan 0.86 gr. ağırlığın da bir sikke idi. Atina veYunan dünyasının başka yerlerinde bronz sikkenin yaygınlaşması ancak.M.Ö.4.yy’da başlamıştır Atina’nın bakır/bronz sikkesi khalkous bir obülün 1/8’i idi.


Antik çağda kullanılan ödeme araçlarından biri de talanton idi. Talanton sikke birimi değil, ağırlık birimidir. Talanton en büyük Yunan ağırlığıdır. Teorik ağırlığı 26.196 kg. olan 1 talanton, 60 minaya eşittir . Bir talantonun ne kadar sikke içerdiği, kullanıldığı para sistemine göre değişir. Gerek talanton gerekse mina ağırlık veya değer olarak kullanılmıştır...